Xét nghiệm Ketones máu

Tên khác : Serum ketone; Plasma ketone; Beta-hydroxybutyrate; Ketone bodies; Beta-hydroxybutyric acid; Acetoacetate; Acetoacetic acid; Acetone

Tên chính : Blood Ketones

Xét nghiệm liên quan : Urine ketones (see Urinalysis, chemical exam); Blood gases; Glucose

Xét nghiệm này đo lượng ketones trong máu. Xeton hoặc thể xeton là sản phẩm phụ của quá trình chuyển hóa chất béo. Chúng được tạo ra khi glucose không còn là nguồn cung cấp năng lượng cho các tế bào của cơ thể. Khi đó axit béođược chuyển hóa để cung cấp năng lượng , xeton được thành lậptrong gan phóng thích vào máu, tăng ban đầu gây ra ketosis , và sau đó tiến triển thành nhiễm ceton acid, một dạng nhiễm toan chuyển hóa. Tình trạng này thường được nhìn thấy ởbệnh tiểu đường không được kiểm soát ( loại 1 ) và có thể là một trường hợp cấp cứu y tế.

Ceton gồm 3 thể : acetoacetate, acetone, và beta-hydroxybutyrate,Beta-hydroxybutyrate là một dạng khử của acetoacetate. Hiện tại Beta hydroxybutyrate là chất chính gây nhiễm ceton acid  (DKA) ở người bệnh tiểu đường nặng.Kết quả xét nghiệm xeton khác nhau do đo một hoặc nhiều thể xeton, và các kết quả này  không được hoán đổi cho nhau.

Xét nghiệm ceton máu,phản ánh cho biết tình trạng tích tụ xeton tại thời điểm mẫu được thu thập. Thử nghiệm xeton nước tiểu, phản ánh ketone máuthời điểm gần đây hơn. Thử nghiệm nước tiểu là phổ biến hơn so với thử nghiệm ketone máu. Nó có thể được thực hiện bởi chính bệnh nhân, với một que thử đường nước tiểu, hoặc như là một phần của phân tích nước tiểu. Các phương pháp nước tiểu chỉ đo lường hoặc acetoacetate hoặc acetoacetate và acetone, không phát hiệnđược beta-hydroxybutyrate.

Ketone máu có thể được đo trong phòng thí nghiệm hoặc với một máy thử cầm tay. Các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm sử dụng huyết thanh, phần chất lỏng của máu, và thường đo acetoacetate. Beta hydroxybutyrate có thể được chỉ định như là một xét nghiệm máu riêng biệt.

Xét nghiệm ceton được đo trên máy cầm tay thì  mẫu thửlà máu toàn phần được lấy từ một vết chích đầu ngón tay. Xét nghiệm này có thể được thực hiện ngay tại giường bệnh  hoặc ở phòng cấp cứu, trong phòng khám của bác sĩ, hoặc thực hiện bởi một người nhà bệnh nhân.

Xét nghiệm được sử dụng như thế nào?

Ketone máu chủ yếu được sử dụng để sàng lọc, phát hiện, và theo dõi bệnh tiểu đường nhiễm ceton acid (DKA) ở những người tiểu đường loại 1 và đôi khi tiểu đường loại 2. DKA có thể xảy ra khi lượng đường trong máu của bệnh tiểu đường tăng cao đáng kể, với các bệnh nhiễm trùng nặng, mang thai, và một loạt các điều kiện bệnh lý khác.

DKA có liên quan với tăng đường huyết cấp tính, insulin thiếu hụt nghiêm trọng, và sự gián đoạn của sự cân bằng acid-base của cơ thể. Xeton và glucose dư thừa được bài tiết vào nước tiểu qua thận là một trong những nỗ lực để loại bỏ chúng ra khỏi cơ thể. Điều này làm cho đi tiểu tăng lên, khát nước, mất nước, mất chất điện giải. Người bị ảnh hưởng cũng có thể gặp các triệu chứng như thở nhanh, khó thở, hơi thở có mùi thơm trái cây, buồn nôn, nôn mửa, mệt mỏi, lẫn lộn, và cuối cùng là hôn mê.

Ketosis và nhiễm ceton acid cũng có thể được nhìn thấy khibịnạn đói hoành hành, nghiện rượu, và với chế độ ăn thấp carbohydrate,nhưng cao chất béo. Nó có thể được gây ra ở một số trẻ em bị bệnh động kinh có cơn co giật thường xuyên và không đáp ứng với thuốc có sẵn hoặc các phương pháp điều trị khác.

Ketone máu đôi khi được sử dụng, cùng với các xét nghiệm khác như khí máu, glucose, và chất điện giải để phân biệtnhiễm ceton acid không phải bệnh tiểu đường mà do các nguyên nhân khác, ví dụ, uống quá nhiều rượu.

Khi nào được ra chỉ định?
Xét nghiệm máu xeton có thể được chỉđịnh khi mắc bệnh tiểu đường có các triệu chứng liên quan với DKA và cũng có thể được thực hiện bất cứ khi nào có tiềm năng để cho DKA phát triển, chẳng hạn như khi bị bệnh tiểu đường thai kỳ. Với sự có sẵn phượng tiện thử nghiệmtại nhà, bác sĩ  có thể chỉ định xét nghiệm ketone máu được thực hiện thường xuyên . Một số dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm ceton acid bao gồm:

– Tăng đi tiểu, khát nước nhiều
– Mất nước, mất chất điện giải
– Thở nhanh, khó thở
– Hơi thở có mùi trái cây
– Buồn nôn, nôn
– Mệt mỏi
– Nhầm lẫn
– Đôi khi hôn mê

Bệnh nhân tiểu đường, ketone máu thường được chỉ định khi bệnh nhân có các triệu chứng liên quan với ketosis hoặc nhiễm ceton acid.

Kết quả thử nghiệm có ý nghĩa gì?

Bình thường ceton trong máu rất thấp

• Acetoacetate ( P )              : < 1 mg/dL
• Acetone  ( P )                    : 0,3 – 2,0 mg/dL
• Beta hydroxybutyrate ( P ): < 3 mg/dL

Nếu nồng độ ketone trong máu tăng lên, ở mức độ tăng ban đầu gọi là ketosis,nếu tiếp tục tăng cao hơn gọi là nhiễm ceton acid. Nếu nồng độ thấp hoặc bình thường, có thể do không  sản xuất dư thừa xeton  hoặc cũng cơ thể xeton đượctăng lên nhưng không được phát hiện bởi các phương pháp thử nghiệm đang sử dụng.

Điều gì khác nên biết?

Nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng ketone huyết thanh và thử nghiệm beta-hydroxybutyrate hoặc là cả hai có hiệu quả trong chẩn đoán đái tháo đường nhiễm ceton acid. Một số bác sĩ thích beta-hydroxybutyrate, nhưng nó không phải là xét nghiệm có sẵn trong tất cả các phòng thí nghiệm.

Câu hỏi phổ biến

1. Nếu tôi bị bệnh tiểu đường, tôi chỉ cần kiểm tra glucose và có thể thay thếcho xeton?

Glucose va ceton có liên quan nhưng không phải là điều tương tự, khi tăng xeton thường tươngứng với các nồng độglucose cao, nhưng ceton cũng có thể tăng cao mà mức độ glucose vẫn bình thường, xảy ra trong nhiều điều kiện bệnh lý, chẳng hạn như khi bạn bị bệnh.

2. Tôi có thể kiểm tra ketone trong nước tiểu của tôi thay vì máu của tôi?

Có nhiều trường hợp, ceton nước tiểu được kiểm tra thường xuyên hơn máu. Tuy nhiên, vì nước tiểu sẽ không phát hiệnbeta-hydroxybutyrate, là thể xeton chính gây nên DKA, bác sĩ của bạn có thể thích theo dõi cetontrong máu của bạn hơn.

3. Tôi có thể bị DKA nếu tôi có bệnh tiểu đường loại 2?

Có, mặc dù nó không phải là phổ biến như trong bệnh tiểu đường loại 1. Nó có thể xảy ra nếu bạn có một nhiễm trùngnặng hoặc bệnh lý khác kèm theo.

4. Tôi có thể có ketosis hoặc nhiễm ceton acid mà không biết không?

Bạn có thể có một số mức độ của ketosis với vài triệu chứng, sự tích tụ của keton gây nên các triệu chứng, triêu chứng rõ nhất là tăng nồng độceton máu.

Nguồn: https://hoachatxetnghiem.com.vn/xet-nghiem-ketones-mau.stm