Xét nghiệm GH

Tên khác : Growth Hormone; Human Growth Hormone; HGH; Somatotropin

Tên chính : Growth Hormone

Xét nghiệm liên quan : IGF-1 (Insulin-like growth factor 1, also called Somatomedin C); GHRH (Growth Hormone Releasing Hormone); Glucose Tolerance Test; Cortisol; ACTH; TSH; Glucose; Prolactin; IGF BP- 3 (Insulin-like growth factor binding protein 3)
Xét nghiệm này đo lượng hormone tăng trưởng (GH) trong máu. GH là một hormone được sản xuất bởi tuyến yên, một tuyến có kích thước nhỏ nằm ở đáy nào,sàn não thất ba, trong hố yên của thân xương bướm. Nó được tiết vào trong máu với nồng độ dao động suốt cả ngày và đêm với đỉnh xảy ra chủ yếu là vào ban đêm.

Hormone tăng trưởng cần thiết cho sự tăng trưởng, phát triển bình thường của một đứa trẻ và thúc đẩy tăng trưởng xương tương thích tăng dần theo tuổi từ lúc mới sinh đến tuổi dậy thì. Với những trẻ  không sản xuấtđủ GH ,phát triển chậm hơn và có tầm vóc nhỏ hơn so với tuổi. Dư thừa GH thường nhất là do một khối u tuyến yên tiết ra GH(thường là lành tính). Quá nhiều GH có thể làm cho xươngcủa trẻ em tiếp tục phát triểndài ra vượt quá tuổi dậy thì, kết quả là khổng lồ với chiều cao từ 7 feet ( 2.1 m ). Những người có dư thừa GH cũng có thể có khuông mặt đày lên, sức khoẻ yếu, tuổi dậy thì bị trì hoãn, và nhức đầu. Khổng lồ là mộttình trạng cực kỳ hiếm.

Mặc dù GH không gâytác động ở người lớn, nó đóng một vai trò trong việc điều chỉnh mật độ xương, khối lượng cơ, và chuyển hóa lipid. Thiếu hụt có thể dẫn đến giảm mật độ xương, khối lượng cơ ít hơn, và mức độ lipid thay đổi. Tuy nhiên, thử nghiệm cho sự thiếu hụt GH không phải là thường làm ở người lớn đã giảm mật độ xương và / hoặc sức mạnh cơ bắp giảm hoặc tăng lipid. Thiếu GH chỉ là một nguyên nhân rất hiếm hoi của những rối loạn này.

Dư thừa GH ở người lớn có thể dẫn đến bệnh to cực, dấu hiệu không phải kéo dài xương nhưng làm xương dày lên.Các triệu chứng như da dày lên, đổ mồ hôi, mệt mỏi, nhức đầu, và đau khớp là những triệu chứng có thể khó thấy lúc đầu, mức độ GH tăng có thể dẫn đến bàn tay và bàn chân to, xương mặt lớn, hội chứng ống cổ tay, và các cơ quan nội tạng bất thường. Dư thừa GH cũng có thể gây ra các khối u đường ruột. Nếu không điều trị, bệnh to cực và khổng lồ có thể dẫn đến các biến chứng như tiểu đường type 2, tăng nguy cơ bệnh tim mạch, cao huyết áp, viêm khớp, và nói chung, tuổi thọ giảm đáng kể.

Thử nghiệm kích thích và ức chế GH thường được sử dụng nhất để chẩn đoán bất thường GH. Hormone tăng trưởng được phóng thích bởi tuyến yên theo nhịp bùng lên trong suốt cả ngày,nên đo các nồng độ  GH ngẫu nhiên không phải là có ích cho lâm sàng.

Xét nghiệm được sử dụng như thế nào?

Thử nghiệm GH không được khuyến cáo tầm soát chung. Nó chủ yếu được chỉ địnhcho những người có các triệu chứng bất thường về hormone tăng trưởng, để theo dõi kết quả kiểm tra nội tiết tố bất thường khác, hoặc để giúp đánh giá chức năng tuyến yên.

Thử nghiệm hormone tăng trưởng được sử dụng để giúp xác định sự tăng hoặc giảm sút sản xuất GH và cung cấp các thông tin cho bác sĩ biết mức độ nghiêm trọng về tình trạng bệnh của một người. GH là một phần của bộ thử nghiệm chẩn đoán cần thiết để tìm một nguyên nhân cho sự sản xuất hormone bất thường. Ngoài ra, GH có thể được đo để đánh giá sự thành công của điều trị cho bệnh to cực hay khổng lồ.

Thử nghiệm IGF-1 (Insulin-like Growth Factor – 1)  thường được chỉ định cùng với GH. IGF-1 là gương phản ảnh mức độ GH tăng và giảm, nhưng mức độ của IGF-1  ổn định trong suốt cả ngày, nên IGF-1là một chỉ số hữu ích phản ảnh các mức trung bình của GH.

Thử nghiệm để chẩn đoán GH bất thường, thường liên quan đến hoặc là một thử nghiệm kích thích GH hoặcức chế GH. Chúng được sử dụng để đánh giá hoạt động của tuyến yên và những thay đổi  mức độ GH.

Xét nghiệm kích thích GH giúp chẩn đoán thiếu GH do suy tuyến yên. Đối với một thử nghiệm sự kích thích, một mẫu máu được rút ra từ 10-12 giờ sau ăn . Sau đó, dưới sự giám sát y tế chặt chẽ,  người đóđược truyền tĩnh mạch insulin hoặc arginine. Các mẫu máu sau đó được lấy theo thời gian, và GH được đotrong mỗi lần lấy máu, nếu tuyến yên được kích thích bởi insulin (hoặc arginine) sẽ tạo ra một lượng GHmong đợi. Chất kích thích GH khác bao gồm clonidine và glucagon.
Xét nghiệm ức chế GH giúp chẩn đoán tăng GH, ngoài các xét nghiệm máu, quét hình ảnh có thể giúpchẩn đoán và xác định vị trí khối u tuyến yên. Đối với thử nghiệm ức chế, một mẫu máu được rút ra từ 10-12 giờ sauăn. sau đó cho uống một dung dịch glucose chuẩn. Các mẫu máu được lấy ra theo thời gian và mức độ  GH được đo trong mỗi lần lấy máu, nếu chức năng tuyến yên bình thường, sẽ bịức chế bởi liều lượng glucose.

Thường thì các xét nghiệm máu khác phản ánh chức năng tuyến yên, chẳng hạn như T4 tự do, TSH, FSH, cortisol, LH, và testosterone (ở nam giới), cũng được chỉ định. Những xét nghiệm này thường được thực hiện trước khi thử nghiệm GH để đảm bảo rằng các xét nghiệmđó bình thường và / hoặc điều trị bằng thuốc trước khi thử nghiệm GH được thực hiện. Ví dụ, hypothryoidism phải được điều trị trước khi thử nghiệm cho sự thiếu hụt GH ở trẻ em, nếu không, một kết quả GH sai thấp có thể được nhìn thấy. Mức độ glucose đượcđo trên các mẫu thu thập được trong quá trình thử nghiệm ức chế GH, cả hai, để theo dõi mức độ glucose và để đảm bảo rằng hệ thống của một người là bình thường chịu được thách thức bởi các nghiệm pháp glucose.

Tập thể dục thường gây ra một sự gia tăng tạm thời nồng độ GH, một số bác sĩ có thể thực hiện một đánh giá ban đầu của sự thiếu hụt hormone tăng trưởng bằng cách đo GH sau khi tập thể dục mạnh mẽ kéo dài trong một khoảng thời gian.

Đo lường GH và IGF-1 định kỳ có thể được thực hiện trên trẻ em đã được điều trị  hệ thống thần kinh trung ương bằng bức xạ hoặc chiếu xạ toàn bộ cơ thể trước khi ghép tế bào gốc. Điều này là phổ biến trong bệnh bạch cầu lymphoblastic cấp tính (ALL), chiếu xạ não có thể ảnh hưởng đến vùng dưới đồi và tuyến yên, làm ảnh hưởng đến tăng trưởng.

Khi nào được chỉ định?

Thử nghiệm kích thích GH được chỉ định khi một đứa trẻ có các triệu chứng của thiếu hụt hormone tăng trưởng (GHD), chẳng hạn như:

– Tốc độ tăng trưởng chậm lại trong thời thơ ấu và đứa trẻ thấp hơn đáng kể  so với những trẻ khác ở cùng độ tuổi;
– Thử nghiệm tuyến giáp (ví dụ, T4 tự do) cho thấy rằng đứa trẻ không phải là suy giáp (mức tuyến giáp thấp cũng có thể gây ra tăng trưởng chậm lại);
– X-quang cho thấy phát triển xương bị trì hoãn;
– Bác sĩ nghi ngờ tuyến yên của một đứa trẻ hoạt động kém.

Thử nghiệm kích thích có thể được chỉ địnhcho một người lớn khi ông có triệu chứng của thiếu GH và / hoặc suy tuyến yên, chẳng hạn như giảm mật độ xương, mệt mỏi, thay đổi lipid bất lợi, và sức chịu đựng tập thể dục giảm. Các thử nghiệm hormone khác thường được thực hiện đầu tiên để loại trừ các tình trạng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Thiếu hụt GH là hiếm gặp ở trẻ em và người lớn. Ở người lớn thiếu hụt GH có thể được chẩn đoán ở thời còn trẻ  hoặc có một lịch sử của bệnh vùng dưới đồi hoặc tuyến yên.

Thử nghiệmức chế GH  được thực hiện khi trẻ có dấu hiệu khổng lồ hoặc khi người lớn cho thấy dấu hiệu của bệnh to cực. Thử nghiệm ức chế có thể được thực hiện khi nghi ngờ có một khối u tuyến yên và đôi khi có thể được sử dụng cùng với IGF-1 và mức độ hormone khác để theo dõi hiệu quả điều trị cho những tình trạng này.

Thử nghiệm của GH và IGF-1 có thể được thực hiện tại các khoảng thời gian thường xuyên trong nhiều năm để theo dõi sự tái phát của các bất thường trong trường hợp GH vượt quá.

Kết quả xét nghiệm có ý nghĩa là gì?

Giá trị tham khảo bình thường: GH = 0.5 – 17 ng/mL

Phải cẩn thận khi thực hiện giải thích kết quả các xét nghiệm GH. GH được phóng thích bởi tuyến yên theo nhịp bùng phát, nên đo mức độ GH ngẫu nhiên không phải là rất hữu ích. Có quá nhiều sự chồng chéo giữa các kết quả bất thường và sự biến đổi giá trị bình thường trong ngày . Mức độ GH sẽ cao hơn vào buổi sáng và sẽ tăng với tập thể dục và căng thẳng. Để GH  hữu ích hơn  là so sánh các kết quả GH với kết quả IGF-1 và đánh giá phản ứng kích thích hoặc ức chế GH.

Thử nghiệm kích thích GH

Nếu nồng độ GH không đáng chú ý khithực hiện thử nghiệm kích thích GH ( GH thấp hơn ) và người có triệu chứng của giảm GH và một mức độ IGF-1 thấp, người ấy có khả năng có một sự thiếu hụt GH bác sĩ có thể điều trị . Nếu mức TSH của người thấp, thì phải được giải quyết đầu tiên vì thiếu hụt TSH có thể gây ra các triệu chứng tương tự như thiếu GH. Một người cũng có thể có suy tuyến yên và / hoặc chức năng tuyến yêngiảm toàn bộ. Thử nghiệm GH cho sự thiếu hụt GH không nên được thực hiện cho đến khi chức năng tuyến giáp của một người đã được đánh giá. Nếu có hypothryoidism,cần phải được điều trị và đánh giá tốc độ tăng trưởng của trẻ em trước khi thử nghiệm GH.

Nếu một người thực hiện tập thể dục mạnh mà không làm gia tăng nồng độ GH, người ấy có thể có một sự thiếu hụt GH. Phát hiện này cần phải được theo dõi bằng các thử nghiệm khác.

Thử nghiệm ức chế GH

Nếu nồng độ GH không đáng chú ý khithực hiện thử nghiệmức chế GH ( GH cao hơn ) và người có các triệu chứng của khổng lồ hoặc bệnh to cực và một mức độ IGF-1 cao, người ấy có  khả năng sản xuất quá nhiều GH. Nếu hiện diện hình ảnh một khối trên chụp X-quang, CT scan hoặc MRI, đó có thể  là một khối u tuyến yên (thường là lành tính). Nếu một người nào đó đang được theo dõi cho một khối u đã điều trị , nếu GH tăng lên có thể chỉ ra một sự tái phát.

Điều gì kháccần biết?

Khối u tuyến yên là nguyên nhân phổ biến nhất của sản xuất GH dư thừa nhưng cũng có thể gây thiếu hụt. Sự hiện diện của một khối u tuyến yên không chỉ có thể ảnh hưởng đến sản xuất GH, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến sản xuất của hormone tuyến yên khác, chẳng hạn như ACTH (hội chứng Cushing) hoặc prolactin (galactorrhea). Nếu khối u  tương đối lớn, nó có thể ức chế sản xuất tất cả các hormone tuyến yên và gâychèn ép cho các mô xung quanh.

Các yếu tố có thể gây nhiễu với thử nghiệm GH bao gồm:

– Các loại thuốc có thể làm tăng GH (ví dụ, amphetamines, arginine, dopamine, estrogen,  glucagon, histamine, insulin, levodopa, methyldopa, và acid nicotinic)
– Các loại thuốc có thể làm giảm nồng độ GH (ví dụ, corticosteroid và các phenothiazin)
– Quét phóng xạ trong vòng một tuần trước thử nghiệm (với một số phương pháp thử nghiệm)

Nồng độ GH bất thường, thường có thể được sửa đổi một khi các nguyên nhân được xác định. Điều trị bằng GH tổng hợp để giảm bớt sự thiếu hụt ở trẻ em (điều trị GH giảm ở  người lớn là điều gây nhiều tranh cãi). Sự kết hợp của phẫu thuật, thuốc men, và bức xạ có thể được sử dụng để điều trị các khối u tuyến yên được gây ra sản xuất dư thừa GH. Điều quan trọng là xác định các bất thường GH càng sớm càng tốt để điều trị đạt hiệu quả tốt. Tăng trưởng xương thay đổi liên quan đến khổng lồ và Bệnh to cực là vĩnh viễn, và nếu thiếu GH không được chữa trị, vóc người thấp bé con cũng sẽ tồn tại.

Có thể có các biến chứng lâu dài từ bất thường GH. Bệnh to cực, ví dụ, có thể gây ra các polyp đại tràng (tăng nguy cơ của một người phát triển ung thư ruột kết), bệnh tiểu đường, huyết áp cao, và rối loạn thị giác. Nếu một khối u tuyến yên gây thiệt hại vĩnh viễn các tế bào tuyến yên, dùng nhiều hormone thay thế có thể là cần thiết. Tăng sự phát triển xương cũng có thể dẫn đến các dây thần kinh bị mắc kẹt (hội chứng ống cổ tay), viêm khớp và xương yếu.

Cần lưu ý rằng hầu hết các trường hợp vóc người thấp bé không phải là do thiếu hụt GH. Họ cũng có thể cóliên quan đến đặc điểm gia đình, một loạt các bệnh, các tình trạng, và các rối loạn di truyền khác.

Hiếm khi, một người có thể có những triệu chứng liên quan đến thiếu hụt GH nhưng trong trường hợp kháng GH do di truyền nồng độ GH bình thường hoặc tăng . Trong trường hợp kháng GH, thì mức độ GH cao, nồng độ IGF-1 là thấp.

Câu hỏi thường gặp

1. Những tình trạng cần được điều trị bằng liệu pháp hormone tăng trưởng?

Trẻ em có thể được điều trị thiếu hụt hormone tăng trưởng (GHD), bằng hormone tăng trưởng thay thế nếu trẻ có:

– Bệnh suy thận mãn tính
– Hội chứng Prader Willi
– Hội chứng Turner

Điều trị bằng GH thay thế cho trẻ em cótầm vóc thấp nhưng không có thiếu hụt GH là gây tranh cãi. Điều này cũng đúng ở người lớn, dù có hoặc không có dẫn chứng bằng tư liệuthiếu GH. Các thuốc có liên quan vớicác rủi ro, tác dụng phụ và rất tốn kém. Hơn nữa, không có đủ dữ liệu để chứng minh các lợi ích của nó.

GH thay thế thỉnh thoảng được dùng cho những người bị HIV / AIDS liên quan đến sự hao mòn dần (mấtkhối lượng cơ bắp) để giúp duy trì trọng lượng cơ thể.

2. Tại sao các vận động viên sẽ được kiểm tra  GH?

Bởi vì GH thúc đẩy tăng trưởng cơ bắp ở người lớn, GH có thể được dùng bởi một số người lớn với mục đích làm nâng cao hiệu suất hoạt động. Các vận động viên có thể được thử nghiệm  GH hoặc IGF-1 để phát hiện họđang dùng các loại thuốc tăng cường hiệu suất.

3. Xét nghiệm nào kháccó thể được chỉ định để đánh giá sản xuất GH ?

Mặc dù GH không thường được chỉ định, các xét nghiệm khác, chẳng hạn như insulin-like growth factor binding protein-3 (IGFBP-3), đôi khi được chỉ định để giúp đánh giá sản xuất GH.

4. Thử nghiệm IGF – 1 là gì ?

Thử nghiệm Insulin-like Growth Factor – 1 (IGF-1) là một phương pháp gián tiếp xác định số lượng trung bình của hormone tăng trưởng (GH) được sản xuất bởi cơ thể. IGF-1 và GH là hormone polypeptide, protein nhỏ rất quan trọng cho tăng trưởng và phát triển xương và mô bình thường. GH được sản xuất bởi tuyến yên, một tuyến có kích thước nho nằm ở đáy não. GH được tiết vào trong máu theo nhịp dao động trong suốt cả ngày và đêm với đỉnh xảy ra chủ yếu là vào ban đêm. IGF-1 được sản xuất ở gan và cơ xương cũng như các mô khác để đáp ứng với sự kích thích của GH. IGF-1 làm trung gian cho các tác dụng của GH, kích thích sự tăng trưởng của xương và các mô khác và thúc đẩy việc sản xuất khối lượng cơ bắp. IGF-1 là gương phản ánh của sự sản xuất thái quá hay thiếu hụt GH, nhưng mức độ của IGF-1 ổn định trong suốt cả ngày, nên nó một chỉ số hữu ích để phản ánh các mức trung bình GH.

Nguồn: https://hoachatxetnghiem.com.vn/xet-nghiem-gh.stm